به کار حفاظت و حراست کردن از دارایی یا افراد بهوسیله گماشتن فردی ویژه برای این کار نِگَهبانی یا حِراسَت گفته میشود. به فردی که مسئول پاسداری و نگهداری از وسایل یا مکانی شده است را نگهبان میگویند.
نگهبانان را ممکن است نهادهای دولتی انتخاب کنند یا توسط افراد و گروه های خصوصی مشخص شوند.
نگهبانان از ایجاد اقدامات غیرضروری ایجاد شده در محل یا اشخاص حاضر در آن محل بوسیله نصب دوربین های مدار بسته و نصب کردن آژیر خطر جلوگیری میکنند.یونیفورم میپوشند و معمولا در محل موردنظر می ایستند.
در صورت ایجاد اقدامات غیرقانونی و بزهکاری یا بوجود آمدن خطراتی مثل آتشسوزی و تصادفات، نگهبان باید مشکلات بوجود آمده را به مافوق خود اطلاع دهد و گزارش مناسبی از محیط بدست آورد.
اگر نگهبانی بوسیله چند نفر انجام شود و یک حالت سازمان یافته داشته باشد حراست انجام گرفته است. ساختمانهای مهم دولتی در یک کشور بوسیله یک بخش حراست محفاظت میشود. در کشور ما روز ۲۲ تیر روز نگهبانی و حراست نام گذاری شده است که شورای نگهبان در آن نقش ویژهای دارد.
بخوانید برای راه اندازی کافی نت باید چه تجهیزاتی را فراهم کنیم ؟و مزایا و معایب کافی نت
فردی غیرمسلح که برای کمک به نگهبان وظایفی برعهده دارد و دارای چراغ قوه است. کمک نگهبان وظایفی را برعهدا میگیرد که انجام دادن آن برای نگهبان مسلح خطر آفرین است مثل تفتیش بدنی بزهکار و یا کنترل کردن داخل ماشین ها. اماکمک نگهبان باید به این نکته توجه کند که هیچ وقت در تیر رس نگهبان نباشد.
به نگهبانانی که در محلات شهر طی روز، نگهبانی میدهند نگهبان محله میگویند اگر نگهبانی در شب باشد نگهبانانی «شبگرد» نام دارد.
به کسی که از سمت شهربانی مسئول حفاظت از نظم و آسایش شهر است پاسبان میگویند.
کسانی که از دشت ها و کشتزار و باغها محفاظت میکنند و مزرعه کشاورزان را از ویرانی و دستبرد افراد در امان نگه میدارند و امکان دارد در برخی مکان ها مسعولیت آبیاری را نیز برعهده بگیرند، دشتبان یا پاکار گفته میشود.
کسی که در ارتش و نیروهای نظامی مسئولیت تعویض نگهبانان را برعهده دارد.
تعیین کردن صلاحیت محفاظت از اخبار، اسناد و مدارک موجود؛ ارائه دادن مشاوره امنیتی به سطح های مختلف مدیریتی ؛ طبقهبندی کردن و کنترل تأسیسات و اماکن، پیشگیری کردن از حرکات ضد امنیتی ؛تدوین کردن دستورالعملها برای حفاظت ؛نظارت و کنترل بر تردد کارکنان و دیگر رفت و آمد ها به تأسیسات و اماکن موردنظر.
نگهبانان در دفتر نگهبانی، اتاقک نگهبانی، برجک نگهبانی، مستقر میشوند و نگهبانی میدهند.
نگهبانی در ارتش با نگهبانی از اداره ها و ساختمان های مسکونی متفاوت است.در ارتش نگهبانها را در پاسدارخانه هستند. پاسدارخانه به محلی میگویند که به شکل ساختمان یا چادر که برای انجام دادن امور های پاسداری در مرکز پادگان قرار میگیرد. در پاسدارخانه مسئول پاسدارخانه، پاسبخش، نگهبان، کمکنگهبان، تسلیحاتچی، تلفنچی یا بیسیمچی به فعالیت میپردازند. در ارتش فقط پاس بخش حق تعویض کردن نگهبانان را دارند.
نگهبانان علاوه بر درست انجام دادن وظیفه خود باید قبل از تحویل گرفتن پست از نگهبان دیگر به وضعیت ظاهری خود نیز توجه کند. از لحاظ لباس فرم،کفش مناسب و کلاه باید مرتب باشد.
برای همه ی نگهبان ها باید لباس فرم مناسب با مشخصات آن ها تهیه شود.
* شلوار سرمه ای
* پیراهن سفید
* اتیکت
* کفش مشکی
* درجه
* کمربند نظامی
فردی که نیازمندیهای نگهبانان را برطرف میکند و هماهنگی های لازم را انجام میدهد و به کار نگهبانان نظارت میکند.
*باید از محل ومنطقه استحفاظی شده شناخت کامل داشته باشد و نگهبان را با پست و وظایف مربوط به آن آشنا کند.
* توجه به اینکه پست ها به موقع تعویض شوند.
*مداوم به پست ها سر بزند.
شخصی که کل نگهبانان منطقه ومحیط استحفاظی مربوطه زیر نظر او کار میکنند.
*باید به امور مربوط به نگهبانی رسیدگی کند.
*مایحتاج نگهبانان را تهیه کند.
* برپستها وکار سرشیفتها نظارت دقیق داشته باشد.
* گزارش کار روزانه تهیه شود و از حوادث اتفاق افتاده گزارش تهیه کند.
مکانی که نگهبانان برای مراقبت کردن از خود در آن قرار میگیرند.
*باید از حداکثر میدان دید برخوردار باشند.
* موضع را باید در امتداد معابر وصولی انتخاب کرد.
*حفاظت کامل انجام گیرد.
* مواضع پست با یکدیگر باید ارتباط داشته باشد.
برای گشت زنی وکنترل کردن موانع ،حصارها،قفل ها ، دربها وپنجره ها ونقاط تاریک شب باید از نور چراغ قوه استفاده کرد.
در هنگام بروز حادثه برای اطلاع دادن به دیگر نگهبانان و جهت متوقف کردن شخص یا خودرو بزهکار.
برای متوقف کردن خودرو
در هنگام بارش باران استفاده میشود.
برای انداختن نور در منطقه استحفاظی و ایجاد کردن دید بهتر در منطقه.
برای جلوگیری کردن از ورود افراد غیر متفرقه و نظم منطقه از مهت عبور و مرور افراد.
برای ارتباط برقرار کردن نگهبانان در پست های مختلف با یکدیگر وهماهنگ کردن واطلاع دادن در صورت ایجاد موارد مشکوک.
مثل باتوم، اسپری ، دستبند و... برای محافظت کردن از خود.
1- وظیفه عمومی
2- وظیفه اختصاصی
*نگهبان باید از منطقه ومحدوده مراقبت دائمی کند.
* همواره در هر پست خود را برای روبروشدن با موارد و حوادث ناگوار آماده کند.
*باید حصار ها و محوطه استحفاظی خود را همیشع کنترل کند.
* در هنگام رفت و آمد وسایل نقلیه آن ها را کنترل کند.
*افرادی که در ساعت اداری یا غیر اداری در محیط در رفت و آمد هستند باید کنترل شوند.
* دربها وپنجره ها ،حفاظ ها ، قفلهای سوئیچی اتاقها-راهروها-اطراف ساختمان ،نقاط کور ساختمان را هنگام تحویل گرفتن پست و مخصوصا درهنگام شب باید کنترل شود.
* وقتی برای گشت زنی از ساختمان بیرون میروید تمام در های ورودی و پنجره ها را قفل کنید.
* در مورد مسائل مشکوک بوجود امده با تلفن صحبت نکنید.
* در صورت بروز مشکل باید سرشیفت را در جریان اتفاقات افتاده بگذارد.
* بعد از تمام شدن ساعت نگهبانی بابد گزارشی از آن روز نوشته شود.
* نگهبان باید نقاط ضعف کار خود را بداند و به تقویت آن بپردازد.
* در هنگام شروع ساعت نگهبانی و اتمام آن باید در راس ساعت تعیین شده درمحل حاضر شود.
* درصورتیکه انجام امور نگهبانی به صورت شیفت درگردش باشد، قبل از وارد شدن زمان شیفت جدید،ترک محل نگهبانی برای نگهبان شیفت قبلی ممنوع می باشد.
* پست محل نگهبانی را نباید ترک کند.
* از شرکت کردن در مواردی که باعث میشود وظیفه اصلی او به درستی انجام نشود خودداری کند.
*هنگام برخورد با مراجعین باید رفتار درست و مناسب داشته و سعی در راهنمایی کردن آن ها داشته باشد.
*قبل از وارد شدن ماشین ها و وسایل به محوطه تحت پوشش باید بازرسی انجام شود.
* از جمع شدن افراد متفرقه درمحل نگهبانی جلوگیری شود.
*نگهبان باید دستورات مخصوص محل نگهبانی را از روئسای مربوطه در رابطه با نوع پست و موارد مربوط به آن دریافت کند.
*یک نسخه از وظایف اختصاصی نگهبانان را باید در محل نگهبانی نصب کرد تا ان ها آگاهی از وظایف خود داشته باشند.
*داشتن هوشیاری کامل هنگام مراقبت و اجرای دستور ها.
* رعایت کردن مساعل اخلاقی هنگام برخورد با ارباب رجوع.
*رعایت احترام در برابر مقامات مسئول.
*در صورت دیدن افراد مشکوک به هنگام ورود و خروج به منطقه تحت پوشش و همراه داشتن ساک های بزرگ و کیف های حجیم از نظر مسائل امنینی باید دور از دید مراجعین بازدید شوند .
*در هنگام بازدید در صورت پیدا شدن شیء باید به حراست اطلاع داده شود
* ورود و خروج کلیه عوامل یا کارکنان برای انجام دادن امور عمرانی و تاسیساتی بابد با هماهنگی و داشتن برگه ورود و خروج قبل از ساعت مقرر باشد.